Programma O²PZ is nu bijna 7 jaar actief met het optimaliseren van onderwijs palliatieve zorg in Nederland. Dit heeft 'lessons learned' opgeleverd over effectieve manieren om onderwijs en opleidingen op nationaal niveau te ontwikkelen, implementeren en te consolideren. In metaforen gesproken: deze jaren hadden meer iets weg van een marathon dan van een sprint, inclusief het vereiste uithoudings- en doorzettingsvermogen.
Waardevolle inzichten
O²PZ heeft nu het artikel “Optimizing palliative care education nationwide: a practice example from The Netherlands” gepubliceerd in het peer-reviewed tijdschrift Palliative Care and Social Practice om deze waardevolle lessen ook internationaal te delen. Het artikel focust op de projecten en resultaten in de periode 2018–2021 van programma I van O²PZ, waaronder:
1. Het Onderwijsraamwerk Palliatieve Zorg 2.0 met een model voor interprofessionele samenwerking.
2. Optimalisering van onderwijs palliatieve zorg.
3. Het Onderwijsplatform palliatieve zorg.
4. Het regionale en landelijke netwerk met ambassadeurs van de Onderwijsknooppunten palliatieve zorg.
Vier onderdelen
De geleerde lessen betreffen vier hoofdonderdelen, namelijk (1) ‘Bouwen op wat al bestaat’, (2) ‘Blind spots en misvattingen voorkomen’, (3) ‘Creëren van draagvlak, bewustwording en betrokkenheid’, (4) ‘Continuering van het programma’.
1. Bouwen op wat al bestaat
Uitdaging: Onderwijs palliatieve zorg in Nederland kende al diverse regionale en lokale initiatieven. Dit leidde tot versnippering en ongelijkheid in opleidingsmogelijkheden. Het risico bestond dat door nieuwe landelijke structuren deze initiatieven zouden worden genegeerd, wat de betrokkenheid van stakeholders zou schaden.
Oplossing: Programma I van O²PZ koos voor een "appreciative inquiry"-aanpak. Ze integreerde en verbeterde bestaande initiatieven stap voor stap, zonder ze te overschaduwen. Bijvoorbeeld: het Onderwijsplatform palliatieve zorg presenteert bestaande, succesvolle lesmaterialen op een samenhangende manier, na beoordeling door een Screeningscommissie.
2. Blind spots en misvattingen voorkomen
Uitdaging: Er was een risico dat het opstellen van een Onderwijsraamwerk palliatieve zorg belangrijke competenties zou missen of verkeerd interpreteren door biases of beperkte kennis bij de betrokken experts. Dit zou het raamwerk minder toepasbaar maken en acceptatie door gebruikers bemoeilijken.
Oplossing: Een brede, participatieve aanpak werd gehanteerd. Een diverse groep onderzoekers, zorgprofessionals en andere experts uit het veld controleerden het conceptkader op hiaten en vertekeningen. Dit zorgde ervoor dat het onderwijsraamwerk relevant en bruikbaar werd voor verschillende professionele en onderwijsniveaus en breed werd ondersteund.
3. Creëren van draagvlak, bewustwording en betrokkenheid
Uitdaging: Het vergroten van bewustzijn en betrokkenheid bij het O²PZ-programma I en haar doelen bij alle relevante stakeholders, waaronder docenten, beleidsmakers, studenten en zorgprofessionals.
Oplossingen:
- Een stuurgroep van stakeholders werd geïnstalleerd om co-eigenaarschap te creëren.
- "Early adopters" werden geïdentificeerd en ingezet als contactpersonen binnen hun instellingen.
- Inzet van communicatiemiddelen zoals een website, nieuwsbrieven, social media en een professionele communicatieadviseur.
- Jaarlijkse nationale symposia werden georganiseerd om verbinding en uitwisseling tussen onderwijs en praktijk te bevorderen.
4. Continuering van het programma
Uitdaging: Het duurzaam borgen en voortzetten van de resultaten en infrastructuur van programma I van O²PZ na afloop van de projecten.
Oplossing: In de huidige fase van O²PZ-programma II (2022-2025) ligt de focus op:
- Integratie van palliatieve zorg in masteropleidingen zoals de Master Advanced Nurse Practitioner.
- Ontwikkeling van specialistische competenties binnen curricula voor palliatieve zorg.
- Versterking van regionale en landelijke Onderwijsknooppunten palliatieve zorg, inclusief de positie van de O²PZ-ambassadeurs.
´Lessons learned´
Duurzame en nationale verbetering van onderwijs palliatieve zorg vereist een langetermijnbenadering ("een marathon, geen sprint") met voldoende financiering en een toegewijd team.
Meer lezen over de uitdagingen en ‘lessons learned’ van O²PZ-programma I? Klik hier voor het volledige artikel.