Het geneeskundecurriculum is al barstensvol. Hoe kun je als opleider het onderwerp palliatieve zorg dan tóch vaker aan bod laten komen in het onderwijs, zónder dat dit een lastenverzwaring geeft voor het curriculum? Vraag het je studenten tijdens een hackaton! Ze weten zelf het beste op welke manieren zij graag zouden leren. En dankzij hun frisse blik kunnen ze op verrassende manieren omdenken. Daarnaast is het voor hen ook leuk om te doen; weer eens wat anders dan rijtjes uit het hoofd leren. Verder stimuleert een hackaton het oplossingsgerichte denkvermogen van geneeskundestudenten – een belangrijke competentie voor aankomend artsen en -onderzoekers. En o ja: het levert bruikbare ideeën op waar je als opleider in je eentje vaak niet op was gekomen!  

Breinbrekers 

Ter inspiratie van zorgdocenten om studenten zelf méér te betrekken bij het onderwijs over palliatieve zorg, delen we in dit artikel zes oplossingen die geneeskundestudenten hebben bedacht. Afgelopen voorjaar hield het LUMC namelijk (in samenwerking met prof. Yvette van der Linden van het Expertisecentrum Palliatieve Zorg en met huisarts en onderzoeker Marieke de Jong) een hackaton: de MasterMinds Challenge (MMC). Dit is een onderwijsinnovatie waar zij eerder van de Nederlandse Vereniging voor Medisch Onderwijs (NVMO) een prijs voor hebben gekregen.  

Bij deze MMC kregen geneeskundestudenten de uitdaging voorgelegd om twee dagen lang te werken aan goede ideeën om het onderwerp palliatieve zorg méér en beter aan bod te laten komen tijdens de geneeskundeopleiding. Maar… zonder dat dit zou leiden tot extra verzwaring van het curriculum.  

Ideeën van de MasterMinds Challenge 

Vrije hand 

Een palliatieve patiënt volgen tijdens de opleiding, palliatieve gesprekken oefenen met virtual reality, een studiewerkgroep met nabestaanden om van hen te leren hoe zij de palliatieve zorg hebben ervaren, een dagdeel meelopen met een consulent van het expertiseteam Palliatie, het zijn enkele van de ideeën van geneeskundestudenten tijdens de MMC over hoe het onderwijs in de palliatieve zorg volgens hen verbeterd zou kunnen worden. ‘De MMC is bedoeld om studenten te betrekken bij complexe vragen in de gezondheidszorg,’ legt assistant professor van het LUMC en MMC-coördinator Monique van Velzen uit. ‘We dagen hen uit om met creatieve, out-of-the box ideeën te komen over hoe we deze vragen beter kunnen aanpakken.’  

Studenten vinden deze uitdaging fantastisch, stelt Van Velzen. ‘De opleiding geneeskunde is sterk gericht op kennis en technische vaardigheden, op rijtjes symptomen in je hoofd stampen. Dat maakt het soms schools. Bij de MMC krijgen studenten de vrije hand om het nu eens helemaal zelf te bedenken. Dat is de kracht ervan. Ze krijgen twee dagen lang de gelegenheid om samen te werken, te brainstormen, samen onderzoek te doen. Allemaal competenties die ze nodig hebben om straks hun vak als arts te kunnen uitoefenen. Studenten doen dit met overgave, want ze vinden het geweldig dat ze op deze manier mogen meedenken over een betere gezondheidszorg,’  

Aan het eind van de tweedaagse presenteren de studenten hun ideeën. Niet alleen aan de rest van de groep en de docenten, maar ook aan de aanwezige inhoudelijk professionals. Van Velzen: ‘Zij zijn degenen die het probleem hebben ingebracht, en die na afloop met de ideeën aan de slag gaan.’ 

Nog meer mooie ideeën 

Palliatie steeds laten terugkomen 

Debby Ras, specialist en docent ouderengeneeskunde in het LUMC, tevens lid van de blokcommissie, is blij met de uitkomsten van de MMC. ‘Studenten vinden het vooral belangrijk dat er een rode draad, een doorlopende leerlijn, is over palliatieve zorg tijdens de opleiding. Ze vinden het nu te veel versnipperd, zonder onderlinge samenhang. Met het risico dat het onderwerp raakt ondergesneeuwd bij alle andere items die ze tijdens de opleiding moeten leren.’ 

Veel van de ideeën van de studenten zijn er dan ook op gericht om ervoor te zorgen dat de palliatieve zorg in een logische opbouw van toenemende kennis en vaardigheden blijft terugkomen tijdens de opleiding. ‘Bijvoorbeeld door het steeds te laten terugkomen bij de verschillende onderwijsmodules. Denk aan de module De laatste levensfase, maar ook aan modules over kanker of terminaal longemfyseem. Dat zijn medisch-inhoudelijk gerichte onderwijsmodules, maar je kunt daarin ook items bespreken zoals kwaliteit van leven en palliatie.’ 

Patientjourney 

Ook het idee van een patientjourney, waarbij de student een palliatieve of ongeneeslijk zieke patiënt gedurende zijn opleiding blijft volgen past in deze doorlopende leerlijn. ‘De student wordt tijdens deze patiëntreis als vanzelf geconfronteerd met palliatieve items zoals advanced care-planning, het perspectief van de patiënt en de omgang met de naasten van de patiënt. Dat is uiteraard heel leerzaam.’  

Ras bespreekt alle ideeën van de studenten in haar contacten met de blokcoördinatoren van de bachelor- en masteronderwijsmodules. ‘We gebruiken dit als input voor het nieuwe geneeskundecurriculum. Dat betekent niet dat het hele curriculum nu op de schop gaat, dat hoeft ook niet, maar we kijken wel hoe we palliatieve items beter in het nieuwe curriculum kunnen inpassen, op zo’n manier dat er een continuüm ontstaat. De blokcoördinatoren zijn van harte bereid om hierover mee te denken. Dus ik weet zeker dat we deze slag kunnen maken.’  

Auteur: Michel van Dijk

Lees meer: 

Out-of-the-box oplossingen van studenten voor implementatie palliatieve zorg in geneeskundeopleiding - kort bericht over de MasterMinds Challenge